Ο πολίστας που γέμισε τις πισίνες της Ουγγαρίας

Εάν γυρίσουμε το ρολόι του χρόνου στις 6 Δεκεμβρίου 1956 στο μυαλό των φίλων της υδατοσφαίρισης θα έρθει το παιχνίδι που ονομάστηκε «λουτρό στο αίμα». Στην ολυμπιακή πισίνα της Μελβούρνης, που βάφτηκε κόκκινη, αντίπαλες ήταν οι ομάδες της ΕΣΣΔ και της Ουγγαρίας και μέσα στους πρωταγωνιστές ο Ντέζο Γκίαρματι... Το όνομα του Μαγυάρου είναι γραμμένο με χρυσά γράμματα στην παγκόσμια ιστορία του πόλο. Θεωρείται θρύλος του αθλήματος και οι γνώστες του χώρου πιστεύουν ότι διέθετε δυνατότητες για να παίξει σε όλες τις θέσεις. Και, φυσικά, να πρωταγωνιστήσει.

Ο Ντέζο Γκίαρματι γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1927 στην πόλη Μίσκολκ (βορειοανατολικά στην Ουγγαρία). Και εκείνη την εποχή, το πόλο ήταν από τα αγαπημένα αθλήματα των Ούγγρων αλλά ο νεαρός Ντέζο έκανε τα πρώτα βήματα στον αθλητισμό στην πυγμαχία και συνέχισε στο χάντμπολ. Το χρυσό μετάλλιο των Μαγυάρων, στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου (1936), ώθησε πολλά νέα παιδιά να μπουν στις πισίνες. Λίγο πριν από την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο, τότε, 13χρονος Ντέζο εγκατέλειψε τα ρινγκ και τα παρκέ για χάρη του πόλο. Μέσα σε τέσσερα χρόνια έπαιζε στην πρώτη κατηγορία, αρχικά στη θέση του τερματοφύλακα και, στη συνέχεια, περιφερειακός.

Το ταλέντο του γρήγορα έγινε γνωστό και, όπως είναι φυσικό, εντάχθηκε και στην εθνική ομάδα. Ο τρόπος του παιχνιδιού του και οι γρήγορες αλλά ευφυείς αποφάσεις του εντυπωσίαζαν τους φίλους του αθλήματος και απέκτησε το δικό του κοινό.

Τα δύσκολα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ντέζο τα πέρασε μέσα στις πισίνες και το 1948 φόρεσε το εθνόσημο της χώρας του για να αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Στόχος των Μαγυάρων ήταν να επαναλάβουν τον θρίαμβο του 1936. Λογάριαζαν, όμως, χωρίς την... Ιταλία, η οποία με τρεις νίκες στην τελική φάση ανέβηκε στην πρώτη θέση του βάθρου αφήνοντας στη δεύτερη τους θριαμβευτές του 1936.

Ο Ντέζο Γκίαρματι επέστρεψε από το Λονδίνο με το ασημένιο μετάλλιο αλλά το ταλέντο του γράφτηκε με χρυσά γράμματα. Ηταν αμφιδέξιος (περισσότερο αριστερόχειρας) και κολυμπούσε ιδιαίτερα γρήγορα. Ο χρόνος του στα 100 μ. ελευθέρως ήταν 58.05, επίδοση με την οποία, εκείνη την εποχή, θα μπορούσε να κάνει καριέρα και στην κολύμβηση. Δεν το σκέφτηκε ποτέ. Μεγάλη αγάπη του υπήρξε το πόλο και, στο πέρασμα των χρόνων, το υπηρέτησε πιστά σε όποια θέση κι αν βρέθηκε.

Το ουγγρικό πρωτάθλημα και εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα δυνατό. Ο διεθνής πολίστας αγωνιζόταν (1947-1956) με τα μοβ - λευκά χρώματα της Ουζπέστι και την οδήγησε στην κατάκτηση των πρωταθλημάτων το 1950, το 1951 και το 1952.

Ο μεγάλος στόχος για όλους τους Ούγγρους πολίστες ήταν το 1952 οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ελσίνκι. Ηθελαν να επανακατακτήσουν τα... σκήπτρα των υδάτων. Ο Ντέζο Γκίαρματι είχε και άλλον έναν λόγο για να ξεχωρίσει: στη διοργάνωση θα έπαιρνε μέρος και η αγαπημένη του, η κολυμβήτρια Εύα Σέκελι.

Η διοργάνωση του Ελσίνκι εξελίχθηκε σύμφωνα με τα όνειρα των Μαγυάρων. Η ομάδα του Ντέζο ανέβηκε στην πρώτη θέση του βάθρου, αφήνοντας στη δεύτερη τη Γιουγκοσλαβία και στην τρίτη την Ιταλία. Ο πολίστας ήταν διπλά χαρούμενος: η αγαπημένη του Εύα πρώτευσε στα 200 μ. προσθίως. Το «χρυσό» ζευγάρι παντρεύτηκε και δύο χρόνια μετά τη διοργάνωση, το 1954, απέκτησαν μία κόρη την Αντρέα.

Εξέγερση με λουτρό στο αίμα

Το 1956, η παγκόσμια αθλητική κοινότητα περίμενε τους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης. Στην Ουγγαρία επικρατούσε αναβρασμός και η λέξη εκεχειρία έδειχνε να είναι άγνωστη.

Στην κυβέρνηση ήταν το Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα όταν φοιτητές και νέοι εργάτες εξεγέρθηκαν. Στις 23 Οκτωβρίου περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους της Βουδαπέστης κάτω από το λάβαρο της τρίχρωμης τρύπιας ουγγρικής σημαίας. Η εξέγερση έγινε μαζική και, παρά τους εκατοντάδες νεκρούς από τα πυρά της μυστικής αστυνομίας, οι Ούγγροι πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να κατακτήσουν την ελευθερία τους. Το όνειρο διήρκεσε μία εβδομάδα. Τη νύχτα της 4ης Νοεμβρίου, περισσότερα από 1.500 σοβιετικά τανκς εισέβαλαν στην πρωτεύουσα και κατέπνιξαν την επανάσταση στο αίμα. Οι νεκροί υπολογίζονται σε 2.500.

Εκείνες τις ώρες, η εθνική πόλο αλλά και όλοι οι Ούγγροι αθλητές προετοιμάζονταν για τους Ολυμπιακούς. Για να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις προπονήσεις μεταφέρθηκαν στην, τότε, Τσεχοσλοβακία. Την πραγματική έκταση των γεγονότων, την έμαθαν όταν έφτασαν στην Αυστραλία. Οι φίλαθλοι της χώρας ήξεραν για τη σοβιετική αγριότητα και παντού αποθέωναν τους Μαγυάρους. Η ομάδα πόλο της ΕΣΣΔ βρέθηκε στον... δρόμο της Ουγγαρίας. Οι Ολυμπιονίκες του 1952 ετοιμάστηκαν, όπως δήλωσαν αργότερα, όχι για αγώνα αλλά για πόλεμο. Τα σκληρά χτυπήματα κυριάρχησαν μέσα και έξω από το νερό. Ο Ντέζο Γκίαρματι άνοιξε το σκορ και, στη συνέχεια, χτύπησε στο πρόσωπο έναν αντίπαλο. Σήκωσε τη γροθιά στον αέρα και οι Αυστραλοί τον επιδοκίμασαν. Στις εξέδρες φώναζαν ρυθμικά: «Hajra Magyarok!» (πάμε Ούγγροι!). Οταν ο αγώνας τελείωσε με 4-0 υπέρ των Μαγυάρων, το νερό στην πισίνα κόντευε να αποκτήσει το χρώμα του αίματος...

Από ήρωας έγινε ανειδίκευτος εργάτης και ξανά ήρωας

Στη διοργάνωση της Μελβούρνης, η ομάδα του Γκίαρματι κατέκτησε ακόμη ένα χρυσό μετάλλιο. Οι αθλητές γνώριζαν ότι κατά την επιστροφή στη χώρα δεν θα τους υποδέχονταν σαν ήρωες. Πολλοί αποφάσισαν να αυτομολήσουν στις ΗΠΑ.

Ανάμεσά τους ήταν ο Ντέζο Γκίαρματι και η Εύα Σέκελι (το 1956 ήταν 2η στα 200μ. πρ.). Το 1958, το ζευγάρι συμφώνησε με τους ηγέτες της Ουγγαρίας να επιστρέψει διότι φοβόταν για τις ζωές των γονιών τους και της κόρης τους, Αντρέα. Τους υποσχέθηκαν αμνηστία αλλά δεν ίσχυσε. Ο Ολυμπιονίκης τιμωρήθηκε με αποκλεισμό δύο ετών. Αναγκάστηκε να δουλεύει ως ανειδίκευτος εργάτης. Ενα βράδυ γύρισε αιμόφυρτος στο σπίτι του. Υπάλληλοι της κρατικής υπηρεσίας τον εκδικήθηκαν με αυτόν τον τρόπο για τη φυγή στις ΗΠΑ.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1960 πλησίαζαν και η εθνική πόλο χρειαζόταν τον ηγέτη της. Ο Ντέζο έγινε ξανά, για τους κυβερνώντες, το «καλό παιδί». Παρόλο που ήταν δύο χρόνια απροπόνητος, οδήγησε τους Μαγυάρους στην κατάκτηση του χάλκινου μεταλλίου. Το 1962 πρώτευσαν στην Ευρώπη και το 1964 ανέβηκαν στην πρώτη θέση του ολυμπιακού βάθρου. Την ίδια χρονιά χώρισε από την Εύα και παντρεύτηκε την ηθοποιό Μάργκι Μπάρα.

Μετά το Τόκιο, ο Ντέζο κρέμασε το αθλητικό σκουφάκι και φόρεσε το προπονητικό σακάκι. Το 1972 είδε την κόρη του, Αντρέα, να έρχεται 2η στα 100 μ. ύπτ. και 3η στα 100 μ. πετ., στους Ολυμπιακούς του Μονάχου, ενώ η εθνική Ουγγαρίας, όπου ήταν προπονητής, κατέκτησε το ασημένιο. Στο Μόντρεαλ (1976), με ηγέτη τον αρτίστα Τάμας Φάραγκι, οι Μαγυάροι πρώτευσαν. Τα ολυμπιακά μετάλλια του Ντέζο, ως προπονητή, συμπληρώθηκαν με το χάλκινο στη Μόσχα. Ο Ντέζο έφυγε από τη ζωή αλλά η γενιά του συνεχίζει να ξεχωρίζει στις ουγγρικές πισίνες. Η εγγονή του (από την Μπάρα) Λιλιάνα Σίλαγκι θεωρείται το μεγαλύτερο ταλέντο στην κολύμβηση.
Καθημερινή