Το αρχαιότερο ύφασμα σε ολόκληρη τη Μακεδονία, στη Μεθώνη Πιερίας

Ίχνη υφάσματος και κλωστή περασμένη σε βελόνι διατηρούσε επί 5.500 χρόνια προϊστορικός οικισμός του β΄ μισού της 4ης χιλιετίας, στη Μεθώνη Πιερίας. Το αρχαιότερο δείγμα υφαντουργίας στον χώρο της Μακεδονίας αποκάλυψε σωστική ανασκαφή σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, φωτίζοντας πτυχές του πολιτισμού μιας... ελάχιστα γνωστής περιόδου, της Χαλκολιθικής Εποχής.

Τα εξαιρετικά μικροσκοπικά αλλά σπάνια ευρήματα, τόσο λόγω της οργανικής τους ύλης όσο και της εποχής, εντόπισαν οι αρχαιολόγοι ανάμεσα σε πλήθος αντικειμένων καθημερινής χρήσης, μέσα σε λάκκους σκαμμένους στο έδαφος. Ήταν διάσπαρτοι σε μια ευρύτερη έκταση, από την οποία περισυνελέγησαν κινητά ευρήματα, αρκετά για να εμπλουτίσουν τις γνώσεις των ερευνητών για την κατοίκηση του βορειοελλαδικού χώρου ανάμεσα στη Νεολιθική και την πρώιμη Εποχή του Χαλκού, διάρκειας τουλάχιστον 500 χρόνων. Στη μεταβατική αυτή φάση, όπως εξηγεί η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας Παναγιώτα Τσιλογιάννη, αναπτύσσεται ένας πολιτισμός προερχόμενος από τον Βορρά, με «εμφανή στοιχεία τόσο της νεολιθικής παράδοσης όσο και της επικείμενης Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, οι φορείς του οποίου ασκούν κατά κύριο λόγο τη μεταβατική κτηνοτροφία σύμφωνα με το πρότυπο των πρόσφατων νομάδων Σαρακατσάνων του ελληνικού χώρου».

Τα ευρήματα, χάλκινα αντικείμενα (εγχειρίδια, βελόνες, σουβλιά), λίθινα εργαλεία, πήλινα σφονδύλια, οστέινες βελόνες, μαρτυρούν την ενασχόληση των κατοίκων με την καλλιέργεια της γης, την κατεργασία των προϊόντων και την υφαντουργία, ενώ πιθοειδή και ρηχά αγγεία με εγχάρακτες διακοσμήσεις από σπείρες και ομόκεντρους κύκλους συγκαταλέγονται στα αντικείμενα καθημερινής χρήσης.


Από αυτά, τρία χάλκινα αντικείμενα (λεπίδες) διατηρούσαν στις επιφάνειές τους νήματα λευκόφαιου χρώματος μερικώς ορυκτοποιημένα, ενώ μονόκλωνο νήμα είχε παραμείνει επί 5,5 χιλιετίες περασμένο σε χάλκινο βελόνι.

Η πρώτη μελέτη του υλικού από τον αρχαιολόγο-υφασματολόγο, Δημοσθένη Κεχαγιά, έδειξε ότι τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του υφασμάτινου υπολείμματος παραπέμπουν σε ίνες φυτικής προέλευσης. Τα προϊστορικά νήματα, εξηγεί ο κ. Κεχαγιάς, διατηρήθηκαν λόγω της ορυκτοποίησης από τη διάβρωση του χαλκού, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουμε το πρωιμότερο δείγμα υφαντικής στην περιοχή της Μακεδονίας.

Ο οικισμός της Μεθώνης εντάσσεται στον πολιτισμό των Δολιανών (από την ομώνυμη θέση της ίδιας περιόδου στην Ήπειρο) κι έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποτελεί έναν ακόμη ενδιάμεσο κρίκο της μεταβατικής προϊστορικής περιόδου. Η περίοδος αυτή, μας πληροφορεί η κ. Τσιλογιάνη, χαρακτηρίζεται από την «κατάρρευση και τη μείωση του πληθυσμού, την εντονότερη χρήση σπηλαίων και από ριζικές αλλαγές στο παραγωγικό υπόβαθρο των νεολιθικών κοινωνιών, γεγονότα που ερμηνεύονται συνήθως ως αποτέλεσμα οικολογικών μεταβολών καθώς και της μετακίνησης πληθυσμών από τον Βορρά στον Νότο. Σε κάθε περίπτωση, η μελέτη του υλικού που ήρθε στο φως χάρη στα έργα αποχέτευσης θα συμβάλει στην έρευνα σχετικά με το περίφημο κενό της 4ης χιλιετίας, για να κατανοήσουμε τη μορφή και την οργάνωση των οικισμών αυτής της περιόδου».

Η Ανακοίνωση της Π. Τσιλογιάννη θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 5 Μαρτίου 2015 και ώρα 19.30, στην Αίθουσα Τελετών του παλαιού κτιρίου Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού Συνεδρίου για τις ανασκαφές του 2014 στη Μακεδονία και τη Θράκη.

 Γ. Μυρτσιώτη,